Nakliye Hesaplama Nasıl Yapılır? Formüller, Adımlar ve Gerçekçi Örneklerle Net Rehber
Merhaba dostlar! Şu “nakliye hesaplama nasıl yapılır?” sorusu var ya; ilk bakışta basit görünür, ama içine girdikçe karşımıza mesafe, hacim, ağırlık, hizmet kapsamı, zaman penceresi ve maliyet endeksleriyle dolu koca bir evren açılır. Ben bu evreni yıllardır merakla kurcalayan biriyim; bugün birlikte kökene bakacağız, bugünün yöntemlerini rafine bir çerçeveye oturtacağız ve iki somut örnekle hesabı masaya yatıracağız. Amacım netlik: Kafanızda “fiyat nereden geliyor?” sorusunun gri bölgeleri kalmasın.
Kısa Tarih: Yevmiye Pazarlığından Veri Tabanlı Fiyatlamaya
Bir zamanlar taşıma, çoğunlukla sözlü pazarlıkla “ustam kaç paraya götürürsün?” cümlesi üzerinden giderdi. Şehirleşme, apartman yaşamı ve taşınma kültürü yaygınlaştıkça kat farkı, asansör, paketleme gibi kalemler standartlaştı. Sanayi ve lojistik tarafında ise ton–kilometre (taşınan ağırlık × mesafe) ana eksene oturdu. Bugün hem evden eve hem ticari taşımada fiyatlar, klasik esnaf reflekslerinin yanında telematik veriler, rota optimizasyonu ve hatta mevsimsel talep algoritmalarıyla belirleniyor.
Çerçeve: Fiyatı Belirleyen Değişkenler
Mesafe & Hat Yapısı: Şehir içi/şehirler arası/uluslararası; gidiş–dönüşte boş km var mı?
Ağırlık & Hacim: Ton ve m³ aynı şeyi söylemez. “Hafif ama hacimli” yüklerde hacimsel/volumetrik ağırlık devreye girer.
Hizmet Kapsamı: Paketleme, sökme–takma, özel kolileme, hassas eşya, sigorta.
Erişim Koşulları: Kat sayısı, asansör, bina önü park, dar merdiven, vinç/asansör ihtiyacı.
Zaman Penceresi: Aynı gün, belirli saat aralığı, gece/hafta sonu taşıması.
Maliyet Endeksleri: Yakıt, lastik, bakım, otoyol/köprü, kasko/sigorta, personel.
Risk & Sorumluluk: Kırılganlık, yüksek bedelli eşya, soğuk zincir, ADR vb.
Ana Formül: Mantığı Görünür Kılalım
Farklı firmaların kalem adları değişebilir; ancak temel denklem benzer çalışır:
Nakliye Fiyatı ≈
Sabit Ücret + (Mesafe × km Birim Bedeli) + Ağırlık/Hacim Çarpanı + Hizmet Ekleri (paketleme + kat + asansör + bekleme + özel ekipman) + Sigorta + Geçiş/OGS/otoyol ± Dönüş Yükü Düzeltmesi + Mevsim/Hız Primi.
> Volumetrik Ağırlık (örnek pratik):
> Kara taşımada firmalar arası katsayı değişebilir. Yaygın yaklaşım:
> Volumetrik Ağırlık (kg) = (En × Boy × Yükseklik, cm) / D.
> D değeri 3000–6000 bandında uygulanabilir. Hangi D kullanıldığı teklif formunda yazmalıdır.
Adım Adım Nakliye Hesaplama (Uygulanabilir Yol Haritası)
1. Yükü Tanımla: Ağırlık (kg/ton), hacim (m³), kırılganlık, özel gereksinimler.
2. Mesafeyi Netleştir: Harita mesafesi + şehir içi toplama/dağıtım kilometresi.
3. Hizmet Kapsamını Seç: Paketleme, sökme–takma, sigorta, zaman penceresi.
4. Erişim Koşullarını Yaz: Kat, asansör, park/merdiven durumu, vinç ihtiyacı.
5. Maliyetleri Hesapla: Yakıt, geçiş, personel, ekipman, olası bekleme.
6. Boş km & Dönüş Yükü: Dönüşte yük varsa fiyat avantajını yansıt.
7. Marj ve Risk: Operasyonel risklere göre kâr marjı ve sigorta limitini ekle.
8. Teklif Şeffaflığı: Kalemleri satır satır göster; sürpriz maliyeti sıfırla.
Örnek 1: Evden Eve (Şehirler Arası) Hesaplama
Senaryo: 2+1 daire, yaklaşık 28–32 m³ yük, 650 km mesafe. Asansör var, paketleme standart, sigorta dahil, hafta içi gündüz.
Mesafe Katmanı: 650 km × km birim bedeli (ör. 20 TL/km) → 13.000 TL
Hacim/Operasyon Katmanı: 30 m³ yük için araç seçimi (ör. 1 kamyonet yerine orta kamyon); araç tahsisi/kapasite farkı → 3.000 TL
Hizmet Ekleri: Standart paketleme + montaj/sökme (dolap/avize), 2 kişilik ekip → 4.500 TL
Erişim Koşulları: Asansör var, kat farkı yok → 0 TL
Geçiş/OGS/Otoyol: Güzergâha göre → 1.000 TL
Sigorta: Eşya bedeli beyanına göre poliçe → 700 TL
Boş km Düzeltmesi: Dönüşte aynı güzergahta yük bulunmazsa + %5 risk payı → 1.100 TL
Öngörülen Fiyat: 13.000 + 3.000 + 4.500 + 0 + 1.000 + 700 + 1.100 = 23.300 TL
Not: Km birim bedeli, sezon ve yakıt maliyetine göre değişir; burada yöntem gösterilmiştir.
Örnek 2: Parsiyel (Ticari Yük) Hesaplama
Senaryo: 1,2 ton (1200 kg), 4 m³, 320 km. Kırılgan değil, zaman penceresi esnek, sigorta temel limit.
Ağırlık vs Hacim:
Gerçek ağırlık = 1200 kg
Volumetrik: (m³ → cm dönüşü yoksa pratik oranla) 4 m³ × 250 kg/m³ (ör. karayolu yaklaşımı) = 1000 kg
Hesaplama için büyük olan değer alınır → 1200 kg
Ton–km Bileşeni: 1,2 ton × 320 km × ton-km birim bedeli (ör. 5,5 TL) → 2.112 TL
Minimum Araç/Parsiyel Slot: Araç içi slot rezervi ve aktarma maliyeti → 900 TL
Geçiş/OGS: 250 TL
Sigorta (temel limit): 150 TL
Operasyonel Marj: %12 → (2.112+900+250+150) × 0,12 = 439 TL
Öngörülen Fiyat: 2.112 + 900 + 250 + 150 + 439 = 3.851 TL
İnce Ayar: Fiyatı Yukarı/Aşağı Çeken İnce Değişkenler
Bekleme Süresi: Yükleme/boşaltmada 30 dakikayı aşan beklemeler saatlik ücrete döner.
Sezon & Takvim: Yaz taşınmaları, okul/taşınma dönemleri, kampanya günleri (e-ticaret) prim yaratır.
Zor Rota & Mikrologistik: Tek yön/park yasağı/dar sokaklar rota süresini katlar; zaman = maliyet.
Araç Seçimi: Hacim ile araç içi yerleşimi eşleşmiyorsa “hava taşıma” riski vardır; fiyat bu verimsizliği yansıtır.
Dönüş Yükü: Aynı güzergahta dönüş yükü bulunan firma daha rekabetçi teklif verebilir.
Gelecek Perspektifi: Dinamik Fiyatlama ve Karbon Ekonomisi
Önümüzdeki dönemde üç eğilim fiyatlamayı belirgin biçimde etkileyecek:
1. Gerçek Zamanlı (Dinamik) Fiyatlama: Arz–talep, trafik ve yakıt verisine göre saatlik güncellenen teklifler.
2. Veri Odaklı Operasyon: Boş km, hasar, iade ve bekleme analitiği ile müşteri/iş profiline özel tarifeler.
3. Karbon Odaklı Fiyat: Elektrikli araçlar ve karbon maliyetleri; düşük emisyonlu filolar için yeşil indirim/prim mekanizmaları.
Hızlı Kontrol Listesi: Sağlam Teklif İçin Gerekli Bilgiler
Net eşya/yük listesi ve ölçüler (kg, m³, adet).
Mesafe ve adres erişimi (kat, asansör, park).
Hizmet kapsamı (paketleme, montaj, sigorta).
Tarih ve zaman penceresi (esneklik, gece/hafta sonu).
Özel gereksinim (piyano, kasa, soğuk zincir, ADR vb.).
Sonuç: Doğru Yöntem = Öngörülebilir Fiyat
Nakliye hesaplama, sihirbazlık değil; şeffaf değişkenler ve tutarlı bir formül meselesi. Mesafeyi, yük profilini ve hizmet kapsamını doğru tanımladığınızda, fiyatın nasıl oluştuğunu satır satır görebilirsiniz. İster ev taşımada, ister parsiyel/komple ticari yükte olun; aynı prensip: değişkenleri netleştir, formülü uygula, sürprizi sıfırla.